 |
| Add caption |
1.0
PENGENALAN
Kesusasteraan
Melayu dikatakan bermula daripada prasasti-prasasti bertulis di dalam Bahasa
Melayu kuno dalam bentuk syair seperti batu bersurat Talang Tuo atau Jawa Kuno
di Kedukang Bukit. Jelas bahawa karya
sastera lebih istimewa kedudukannya berbanding bahasa harian. Bahasa karya sastera biasanya mempunyai
susunan yang indah dengan bantuan kata-kata yang mengangkat pemiliran penuls
secara tersirat di dalam karyanya. Bahasa
Melayu dan sastera adalah sebuah hubungan simbiosis. Hasil daripada pengajaran bahasa yang berpilin
dengan sastera akan memberi impak besar di dalam kehidupan.
Sebagai
contoh mengheret ciri pemikiran di dalam karya agung Ranjau Sepanjang Jalan
dapat membekalkan keinsafan kepada murid-murid.
Pemikiran daripada aspek sosial seperti kemiskinan yang menebalkan
semangat juang bermati-matian untuk meneruskan kelangsungan hidup harus
diteladani dan diadaptasi oleh murid-murid di dalam kehidupan. Melalui beberapa kaedah, murid-murid akan
didekatkan dengan ciri pemikiran, nilai budaya dan pandangan hidup yang
diterapkan oleh Shahnon Ahmad di dalam Ranjau Sepanjang Jalan.
Kesungguhan
Lahuma dan keluarganya bersedia menghadapi cabaran alam semula jadi seperti
bah, burung tiak, ketam putih, kemarau, babi hutan, ular dan sebagainya serta
berazam untuk mengatasinya harus diteladani.
Seterusnya
ciri pemikiran yang diterapkan ialah konsep tawakkal, iaitu penyerahan seratus
peratus selepas usaha hidup mati dilakukan sehingga Lahuma meninggal dunia,
Jeha hilang kewarasan dan Sanah memikul semua tanggungjawab meneruskan
perjuangan bapa dan ibunya.
John
Barell (1991) mendefinisikan pemikiran ialah proses mencari makna serta usaha
mencapai keputusan yang wajar. Pemikiran
di dalam karya sastera pula diistilahkan sebagai sesuatu gagasan atau
sumbangsaran yang ingin diterjemahkan
oleh pengarang kepada masyarakat pembacanya.
Pemikiran boleh diispirasikan oleh pelbagai faktor seperti aspek
ekonomi, politik, sosial dan sosiobudaya.
Seperti di dalam karya Ranjau Sepanjang Jalan, Dato’ Shahnon Ahmad membawa
pemikiran mengenai kemiskinan yang menjadi perkara pokok kepada usaha tanpa
jemu dan berserah kepada Allah sebagai jalan untuk keluar daripada kepompong
tersebut.
Nilai
budaya dan pandangan hidup masyarakat petani digambarkan jelas oleh pengarang
di dalam teks Ranjau Sepanjang Jalan ini.
Nilai-nilai budaya merupakan sesuatu yang dipersetujui bersama di dalam
satu komuniti masyarakat yang menjadi tabii, kepercayaan beserta simbol atau
perbuatan tertentu yang terkait di antara satu sama lain sama ada secara jelas
atau tidak terlihat dek mata kasar. Pengarang di dalam karyanya yang indah akan
membawa murid-murid menyelami nilai budaya masyarakat petani era 20-an,
pandangan hidup mereka yang pesimis tetapi benar sebagai pengajaran.
2.0
AKTIVITI PENERAPAN
Terdapat
beberapa kaedah yang boleh digunakan di dalam proses Pembelajaran dan
Pengajaran sebagai wahana untuk menerapkan pemikiran Shahnon Ahmad kepada
murid-murid. Di antaranya ialah 3 teknik
kelompok aktiviti yang sesuai semasa proses tersebut iaitu,
2.1.
Kumpulan kaedah informatif – kaedah bacaan terarah, kaedah simposium
2.2
Kumpulan kaedah partisipatif – kaedah pernyataan, kaedah lampasan otak, kaedah perbincangan/diskusi kelompok, kaedah buzz group,
kaedah forum, kuiz, kajian kes, kaedah peristiwa dan main peranan.
2.3.
Kumpulan kaedah partisipatif-eksperiensial -
kaedah penemuan, kaedah demostrasi, kaedah ungkapan kreatif dan lain-lain.
Dua
kaedah yang menjadi pilihan untuk pengajaran penghayatan karya agung ialah
teknik menyelesaikan masalah dan teknik membuat projek. Kedua-dua kaedah ini lebih menjurus kepada
aktiviti murid-murid dengan pengawasan yang minima daripada guru dengan
suntikan elemen didik hibur untuk memastikan murid-murid tidak bosan semasa
proses tersebut berlangsung.
Teknik
Menyelesaikan Masalah
John
Dewey dan Gagne merumuskan beberapa langkah menggunakan teknik ini iaitu;
2.4.1 Menyedari masalah
2.4.2 Kenal pasti masalah
2.4.3
Perancangan mencari solusi
2.4.4
Mencari maklumat untuk solusi
2.4.5
Mengenal pasti rumusan penyelesaian masalah
2.4.6
Menilai langkah penyelesaian yang diambil
2.4.7
Mengesahkan penyelesaian masalah.
2.5 Langkah 1
Untuk
kaedah ini, guru-guru akan menayangkan beberapa blok petikan dialog atau
naratif daripada karya agung di dalam satu persembahan yang dipanggil novel multimedia. Novel multi media adalah salah satu karya
kreatif bentuk baru yang menggabungkan sistem audio, teks, dan grafik di dalam
satu masa. Tujuan penggabungan teknik
ini adalah untuk mengukuhkan pegangan ingatan murid-murid terhadap teks
tersebut seperti mana mereka menonton siri kartun di televisyen Setelah dibahagikan kepada beberapa kumpulan,
murid-murid dikehendaki mengenalpasti masalah yang dikemukan di dalam petikan
tersebut.
Sebagai
contoh di dalam naratif:
Lahuma tidak berganjak dari bekas
tanah semainya. Malah, dari bendang 14
relung itupun dia tidak akan berganjak ke mana-mana. Tanah itu adalah satu-satu tanahnya. Samalah seperti tanah airnya yang baru
merdeka ini. Tidak ada tanah air lain
baginya dan keluarganya. Hidup mati di
tanah airnya sendiri. Musuh dan
malapetaka hanya dilawan saja. Dan di
antara dia dengan musuh cuma ada satu keputusan saja iaitu mati salah seorang.
2.6 Langkah 2
Murid-murid
harus mencerakin isu pemikiran Lahuma di dalam petikan ini. Sebagai contoh, di
dalam keratan naratif tersebut masalah yang yang ditimbulkan ialah masalah
tanah dan semangat Lahuma yang kuat untuk menentang apa sahaja bala yang datang
untuk mempertahankan tanah sehingga sanggup mati.
Guru-guru
akan meminta murid-murid menyenaraikan masalah-masalah tersebut secara bertulis
dan meminta murid-murid membentangkan jalan penyelesaian terhadap masalah
tersebut berdasarkan perbincangan sesama mereka. Guru hendaklah mewujudkan persekitaran
pembelajaran yang terbuka tanpa banyak sekatan.
Murid-murid mungkin harus dihidangkan dengan tayangan video multimedia berkenaan
keratan tersebut dari masa ke semasa atau sedutan-sedutan pendek daripada filem
Ranjau Sepanjang Jalan itu sendiri.
Guru-guru
boleh menggunakan pendekatan soal jawab dengan megemukan soalan-soalan berikut
seperti;
2.6.1
Kenapa Lahuma begitu tekad memperjuangkan tanahnya?
2.6.2
Kenapa tidak ada tanah air lain bagi Lahuma?
2.6.3
Kenapa Lahuma begitu tekad melawan musuhnya sehingga sanggup mati?
2.7
Langkah 3
Setelah
masalah dikenal pasti, guru hendaklah memandu murid mendapatkan maklumat untuk
menyelesaikan masalah tersebut. Murid-murid dibenarkan untuk membuat hipotesis
berdasarkan tanggapan logik dan jujur mereka.
Solusi yang diberikan mungkin sahaja terkeluar daripada topik tetapi selagi
ia dapat mengeluarkan nilai positif dari dalam diri mereka, guru harus
membenarkannya. Biarkan mereka
mengemukakan pendapat sebagai solusi terhadap pemikiran Lahuma dalam mendepani
masalahnya seperti petikan di atas.
Sebagai
rumusan teknik menyelesaikan masalah ini sebenarnya dapat membantu murid-murid
berfikir secara rasional dan membina sikap bersedia berhadapan dengan masalah
dengan memikirkan bahawa setiap masalah mempunyai jalan penyelesaiannya.
2.8
Teknik Membuat Projek
Untuk
pendekatan seterusnya, Teknik Membuat Projek boleh digunakan sebagai satu
kaedah pengajaran dan pembelajaran penerapan Karya Agung di sekolah. Teknik ini adalah kaedah di mana guru
memberikan tugasan dan murid-murid diminta menghasilkan sesuatu kerja secara
berkumpulan dan hasilnya dapat dilihat dalam bentuk fizikal.
2.8.1
Langkah 1
Murid-murid
dikumpulkan kepada beberapa kumpulan.
Guru akan menerangkan kepada murid-murid ciri-ciri nilai budaya di dalam
petikan naratif daripada teks. Kemudian
murid-murid diiminta mencari keratan gambar yang berkaitan dengan petikan
tersebut.
‘Seorang
dua mengesyorkan agar kaki yang tertusuk duri nibung itu direndam di dalam air
daun karapule atau campur ramuan sintuk bersama akar lengkuas’ ( m/s 97) dan ‘Seorang pawang yang dipanggil cuba membuat
air jampi dengan beras kunyit dan kemenyan tetapi duri itu masih juga tersumbat
di dalam.’ (m/s 97)
Projek : Membuat Buku Skrap yang berkaitan dengan
nilai budaya dan pandangan hidup seperti di dalam petikan naratif di dalam teks
Ranjau Sepanjang Jalan
Pengajaran
: Ciri Budaya dan Pandangan Hidup
Kumpulan
Sasaran : Murid-murid Tahun 4
Objektif
:
Pada
akhir pengajaran, murid-murid dapat memadankan dan memahami ciri budaya
masyarakat yang digambarkan di dalam teks dengan gambar.
Menggambarkan
ciri budaya masyarakat melayu pada seperti era tersebut di dalam teks.
2.8.2
Langkah 2
Guru
akan membacakan atau memberikan keratan perenggan di dalam teks dan menerangkan
tentang pengertian nilai budaya dan pandangan hidup seperti yang terdapat di
dalam naskhah tersebut. Murid-murid
dikehendaki menyiapkan sebuah buku skrap secara berkumpulan dengan tajuk nilai
budaya dan pandangan hidup di dalam Ranjau Sepanjang Jalan. Guru membahagikan murid-murid kepada beberapa
kumpulan.
Guru
akan menerangkan format kandungan projek
buku skrap yang perlu disiapkan iaitu;
a) Muka
depan
b) Penghargaan
c) Kaedah
kajian
d) Hasil
kajian
e) Rumusan
2.8.3
Langkah 3
Setiap
kumpulan dikehendaki mencari tiga keping gambar yang berkaitan dengan petikan
di atas. Sebagai contoh, murid-murid
boleh mencari gambar bomoh, beras kunyit dan air jampi.
Berdasarkan
gambar murid-murid dikehendaki membuat beberapa ayat mudah yang berkaitan
dengan teks seperti;
a) Di
manakah daun karapule, akar sintuk dan akar lengkuas mudah diperolehi?
b) Kenapa
penduduk Banggul Derdap tidak pergi ke hospital sebaliknya lebih percayakan
pawang dan bomoh?
c) Apakah
fungsi lain beras kunyit di dalam masyarakat Melayu?
2.8.4
Langkah 4
Setiap
kumpulan akan merujuk kepada guru sebelum setiap kumpulan diminta membentangkan
projek mereka. Pembentangan hendaklah
dilakukan dengan bantuan guru sebagai pemudahcara dan murid-murid akan
diberikan merit berdasarkan kerjasama di dalam kumpulan dan hasil projek
mereka.
2.8.5
Langkah 5
Sebagai
langkah rumusan, di akhir pembentangan, guru-guru akan menyoal murid secara
rawak mengenai apa yang mereka fahami melalui projek tersebut. Guru akan menyoal mengenai budaya-budaya lain
yang kedapatan di dalam masyarakat Melayu yang boleh dikaitan dengan projek
buku skrap murid-murid tersebut.
Rumusannya,
daripada projek buku skrap ini, murid-murid diharapkan dapat bekerjasama secara
kritis dan aktif dalam menyumbangkan idea berpandukan teks yang telah diberikan
untuk menilai sejauh mana kefahaman mereka terhadap teks tersebut.
3.
KESIMPULAN
Kesimpulannya,
untuk penerapan teks sastera di dalam mata pelajaran Bahasa Melayu di peringkat
sekolah rendah suatu aktiviti yang benar-benar menarik minat murid-murid harus
diketengahkan. Ini adalah kerana
aktiviti yang tidak bertepatan dengan kehendak usia mereka akan mendatangkan
kesan negatif seperti ketiadaaan tindak balas daripada mereka, mudah mengantuk
dan guru sendiri merasa kecewa kerana pengajaran yang berkesan tidak dapat
disampaikan.
Menurut
teori Piaget kanak-kanak dalam lingkungan umur 7 sehingga 11 tahun sudah
mempunyai kemahiran berfikir secara logik walaupun masih tertakluk kepada
situasi konkrit. Pada ketika ini
penggunaan otak kiri dan otak kanan manusia sedang berkembang pesat dan
aktiviti berteraskan didik hibur akan membuatkan murid-murid sentiasa
terangsang untuk belajar dan mendapat maklumat.
Bibliografi
Shahnon
Ahmad. (2006). Ranjau
Sepanjang Jalan. Selangor. Alaf 21 Sdn Bhd
Naffi
Mat. (2006) Teknik Mengajar KOMSAS. Selangor.
PTS Professional Publishing Sdn Bhd.
Seri
Lanang Jaya Hj Rohani, Abd Rahman Napiah, Mohd Rashid Md Idris, Naffi Mat,
Penghayatan Karya Agung Melayu.
Perak. UPSI
Definisi
Pemikiran, Fidz, tiada tarikh diperolehi pada Oktober 7, 2013 daripada http://www.scribd.com/doc/25161947/Definisi-Pemikiran
Tahap pemikiran
kanak-kanak, Mohd Zahran Mohd Halil Mac 7, 2010 diperolehi pada Oktober 28,
2013 daripada : http://zackzahran.blogspot.com/2010/03/perkembangan-kognitif-kanak-kanak.html
No comments:
Post a Comment